Η Γερμανία, μια χώρα της οποίας η σχέση με το Ισραήλ καλύπτεται εδώ και καιρό από στρώματα ιστορίας, ενοχής και υποχρέωσης, βιώνει τώρα μια ήσυχη αλλά ολοένα και πιο σαφή μετατόπιση σε αυτή τη σχέση.
Μετά από δεκαετίες ακλόνητης υποστήριξης προς το κράτος του Ισραήλ – υποστήριξη που πηγάζει από τη φρίκη του Ολοκαυτώματος – η πολιτική σκηνή στο Βερολίνο αρχίζει να αποκτά νέους, πιο επικριτικούς τόνους.
Το τελευταίο σημάδι αυτού: η Γερμανία δεν συμμετείχε στην κοινή δήλωση 25 χωρών , συμπεριλαμβανομένων της Γαλλίας, της Δανίας και του Ηνωμένου Βασιλείου, η οποία ζητούσε άμεση, διαρκή και άνευ όρων κατάπαυση του πυρός στη Λωρίδα της Γάζας και σεβασμό του διεθνούς ανθρωπιστικού δικαίου.
Ενώ πολλοί ανέμεναν ότι η Γερμανία θα ήταν μεταξύ των υπογραφόντων, η απουσία της είναι αποκαλυπτική – και πυροδοτεί συζήτηση.
Ο καγκελάριος Μερτς εγκαινιάζει μια νέα φάση στην πολιτική της Γερμανίας απέναντι στο Ισραήλ
Το νέο πρόσωπο της γερμανικής κυβέρνησης, ο καγκελάριος Φρίντριχ Μερτς, δεν έχει κρύψει τις διαφωνίες του με τον Ισραηλινό πρωθυπουργό Μπενιαμίν Νετανιάχου. Με λόγια που σπάνια ακούγονται από Γερμανό καγκελάριο, δήλωσε ότι «αυτό που συμβαίνει στη Γάζα δεν είναι πλέον αποδεκτό».
Αυτή η κριτική προέρχεται από έναν άνθρωπο που παρόλα αυτά αναγνωρίζει την ιστορία: «Η ύπαρξη και η ασφάλεια του Ισραήλ παραμένουν γερμανικό εθνικό συμφέρον», δήλωσε ο Μερτς τον Μάιο, υπενθυμίζοντας την επίθεση της Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου 2023.
Αλλά η θέση του είναι τώρα πιο λεπτή – εκτός από την υποστήριξη, τονίζει ότι η Γερμανία πρέπει επίσης να αντιδρά δημόσια όταν παραβιάζεται το διεθνές δίκαιο.
Η ιστορία μιας «ειδικής σχέσης»
Μετά τη φρίκη του Ολοκαυτώματος, η Γερμανία καθιέρωσε μια «μόνιμη ευθύνη» απέναντι στον εβραϊκό λαό.
Αυτό μεταφράστηκε σε μια συγκεκριμένη πολιτική απέναντι στο Ισραήλ, βασισμένη στην ενοχή και το ηθικό καθήκον. Οι πρώτες επίσημες επαφές ήταν δειλές και πλήρεις διπλωματικές σχέσεις δεν είχαν καθιερωθεί μέχρι το 1965.
Ωστόσο, αυτή η σχέση αναπτύχθηκε – μέσω χειρονομιών, πολιτικών συμφωνιών, αλλά πάνω απ ‘όλα, μέσω ανθρώπινων σχέσεων.
Ο καγκελάριος Βίλι Μπραντ ήταν ο πρώτος που επισκέφθηκε επίσημα το Ισραήλ, και η Άνγκελα Μέρκελ εισήγαγε τον όρο «κρατικός λόγος» στο γερμανικό πολιτικό λεξιλόγιο – μια διατύπωση που σήμαινε ότι η ασφάλεια του Ισραήλ ήταν μέρος της γερμανικής εθνικής πολιτικής.
Ωστόσο, η πραγματικότητα αλλάζει και το κοινό απαιτεί την αλήθεια.
Τους τελευταίους μήνες, η Γερμανία βρίσκεται αντιμέτωπη με ένα δίλημμα: πώς να διατηρήσει την ιστορική της ευθύνη, αλλά και να καταδικάσει την ανθρωπιστική καταστροφή στη Γάζα, όπου χιλιάδες άμαχοι -συμπεριλαμβανομένων πολλών παιδιών- χάνουν τη ζωή τους;
Οι Γερμανοί Σοσιαλδημοκράτες (SPD), εταίροι του συνασπισμού στην κυβέρνηση, ζητούν ανοιχτά την υπογραφή διακήρυξης κατάπαυσης του πυρός.
Φωνές κριτικής έρχονται επίσης από διπλωματικούς κύκλους: πάνω από 130 Γερμανοί διπλωμάτες -συμπεριλαμβανομένων πρώην πρέσβεων- έχουν στείλει ανοιχτή επιστολή ζητώντας μια πιο επικριτική στάση απέναντι στο Ισραήλ.
Προτείνουν συγκεκριμένα βήματα -από περιορισμούς στις εξαγωγές όπλων, κυρώσεις σε ισραηλινούς οικισμούς στα κατεχόμενα εδάφη, ακόμη και αναγνώριση παλαιστινιακού κράτους.
Το τέλος της εποχής της σιωπής;
Στη Γερμανία, όπου κάθε λέξη για το Ισραήλ έχει βαρύτητα, αυτή η αλλαγή δεν είναι μικρό κατόρθωμα. Αλλά ίσως σηματοδοτεί ότι η υποστήριξη δεν σημαίνει άνευ όρων σιωπή. Ο ίδιος ο καγκελάριος Μερτς προειδοποιεί: «Τα πεινασμένα παιδιά, οι κατεστραμμένες υποδομές και οι επιθέσεις εναντίον αμάχων δεν μπορούν να αγνοηθούν».
Ταυτόχρονα, η Γερμανία δεν υποστηρίζει τον χαρακτηρισμό ότι η ισραηλινή στρατιωτική δράση συνιστά γενοκτονία, ούτε ζητά άμεσα κατάπαυση του πυρός. Παραμένει σε μια περίπλοκη θέση – κολλημένη μεταξύ παρελθόντος και παρόντος.
Θα μιλήσει επιτέλους ελεύθερα η νέα Γερμανία;
Η αλλαγή της στάσης απέναντι στο Ισραήλ δεν σημαίνει απαραίτητα εγκατάλειψη της ευθύνης. Όπως επεσήμανε ο νέος Γενικός Γραμματέας του SPD, Τιμ Κλούσεντορφ:
«Όταν επικρίνουμε την ισραηλινή κυβέρνηση για παραβίαση του διεθνούς δικαίου, αυτό δεν σημαίνει ότι εγκαταλείπουμε την υποστήριξή μας προς το Ισραήλ. Αντιθέτως, είναι ακριβώς μια έκφραση αυτής της υποχρέωσης».
Σε μια εποχή που ο αντισημιτισμός αυξάνεται και στην ίδια τη Γερμανία, το κοινό απαιτεί ακριβώς μια ακριβή, ανθρώπινη και αρκετά ισορροπημένη πολιτική. Ίσως η Γερμανία να είναι επιτέλους αρκετά ώριμη για να αντιμετωπίσει το παρελθόν της – χωρίς να το κουβαλάει σαν δεσμά.
—
ΒΑΛΚΑΝΙΚΟ ΠΕΡΙΣΚΟΠΙΟ – Echedoros.blog
