Απρίλιος 22, 2024. Ελλάδα.
Ερεβάν.
Ένας από τους πιο έγκυρους υποστηρικτές του κυβερνώντος κόμματος στην Αρμενία, ο Ανδράνικ Κοτσαριάν, πρότεινε τη σύνταξη λίστας ονομάτων με όσους σκοτώθηκαν κατά τη διάρκεια της γενοκτονίας των Αρμενίων.
Γράφει ο Εβγκένι Κρούτικοφ
Ο Κοτσαριάν είναι ένας έμπειρος και καταξιωμένος πολιτικός. Στις αρχές της δεκαετίας του 1990, ήταν ακόμη και αναπληρωτής υπουργός Άμυνας της Αρμενίας και στη συνέχεια πέρασε όλη του τη ζωή δουλεύοντας σε θέματα ασφάλειας και εθνικής άμυνας. Η γενοκτονία είναι μια προαιρετική δραστηριότητα για αυτόν, όπως και για πολλούς στην Αρμενία.
Αναθεώρηση της Γενοκτονίας;
Στο Ερεβάν, έχουν αρχίσει οι προετοιμασίες για μια αναθεώρηση μιας από τις πιο ιερές ιδέες για την αρμενική ιστορία και το αρμενικό έθνος συνολικά – τη στάση απέναντι στη γενοκτονία που διαπράχθηκε πριν από περισσότερα από εκατό χρόνια από την Οθωμανική Αυτοκρατορία.
Αυτό είναι το κύριο ψυχολογικό τραύμα της αρμενικής κοινωνίας, το οποίο βρίσκεται στη βάση του σύγχρονου αρμενικού κράτους. Ποιος θέλει να το ξανασκεφτεί και γιατί;
Ο Κοτσαριάν διατύπωσε επιφύλαξη ότι ο αριθμός των νεκρών ως αποτέλεσμα της γενοκτονίας των Αρμενίων μπορεί να είναι «λιγότεροι ή και περισσότεροι» από ενάμισι εκατομμύριο, κάτι που θεωρείται γενικά αποδεκτό ποσοστό μεταξύ των Αρμενίων ιστορικών. Και δήλωσε ότι δεν χρειαζόταν να αναζητήσει υποκείμενο ή κίνητρο στην πρότασή του. Όπως, ας λέμε τους πάντες με το όνομά τους.
Παράδειγμα με το Ισραήλ…
Με την πρώτη ματιά, δεν υπάρχει τίποτα κακό με την ιδέα του Κοτσαριάν.
Για παράδειγμα, στο Ισραήλ, στο Μουσείο Ολοκαυτώματος Yad Vashem, συνεχίζονται οι εργασίες για τον εντοπισμό των ονομάτων των Εβραίων που σκοτώθηκαν από τους Ναζί και τη συγγραφή των ιστοριών τους. Στο Μουσείο Γενοκτονίας του Ερεβάν – Tsitsernakaberd δεν υπάρχει τέτοια θέση ή είναι ελάχιστη. Γιατί λοιπόν να μην το κάνουμε;
Ωστόσο, το γεγονός είναι ότι στις αρμενικές συνθήκες αυτό όχι μόνο είναι αδύνατο, αλλά μπορεί επίσης να οδηγήσει σε θλιβερές συνέπειες για το Ερεβάν.
Οι Γερμανοί διατήρησαν ακριβή τεκμηρίωση της «Τελικής Λύσης» για διάφορους λόγους. Υπάρχουν ιδιαιτερότητες νοοτροπίας και οικονομική συνιστώσα εδώ (ένας αριθμός ναζιστικών τμημάτων ανταγωνίζονταν για την εργασία των Εβραίων και αυτό απαιτούσε στατιστική λογιστική).
Σταμάτησαν να κρατούν στατιστικές μέχρι το 1944 από την επιθυμία να μην αφήσουν στοιχεία για τα δικά τους εγκλήματα.
Τώρα ο γενικά αποδεκτός αριθμός των νεκρών στο Ολοκαύτωμα (έξι εκατομμύρια) δεν συζητείται δημόσια.
Απόπειρες διαμάχης μαζί της μπορεί να οδηγήσουν σε ποινική δίωξη.
Εν τω μεταξύ, ο αριθμός αυτός είναι το αποτέλεσμα όχι μόνο μιας επανάληψης ονομάτων, αλλά και στατιστικών υπολογισμών, μερικές φορές κερδοσκοπικών, με πολλές υποθέσεις.
Στην Οθωμανική Αυτοκρατορία ήταν διαφορετικά…
Από την άλλη, στην Οθωμανική Αυτοκρατορία δεν υπήρχαν καθόλου στατιστικά στοιχεία για αυτό το θέμα.
Η απογραφή πληθυσμού του 1844 περιελάμβανε 2 εκατομμύρια Αρμένιους, αλλά κανείς δεν μπορεί να εγγυηθεί το γεγονός ότι η απογραφή διενεργήθηκε σωστά στην Τουρκία εκείνη την εποχή και πόσοι ήταν μέχρι τις αρχές του 20ού αιώνα.
Υπάρχουν ξεχωριστά δεδομένα για τις μεγάλες πόλεις. Για παράδειγμα, η ίδια η ημερομηνία της 24ης Απριλίου 1915, όταν γιορτάζεται η μνήμη των θυμάτων της γενοκτονίας των Αρμενίων, είναι η ημέρα σύλληψης 800 εκπροσώπων της αρμενικής διανόησης στην Κωνσταντινούπολη.
Υπάρχουν χωριστά στοιχεία που καταγράφονται σε γραπτές διαταγές του τουρκικού στρατού. Όμως οι περισσότερες εντολές δόθηκαν προφορικά.
Οι αρμενικές εκκλησίες, που περιείχαν τα λογιστικά βιβλία, καταστράφηκαν. Δεν υπάρχουν αρχεία. Φυσικά, οι περισσότερες αρμενικές οικογένειες έχουν τους δικούς τους θρύλους και ιστορίες από παππούδες και γιαγιάδες για το τι συνέβη στους προγόνους τους κατά τη διάρκεια της γενοκτονίας, αλλά μια τέτοια προφορική παράδοση είναι ελάχιστη χρήσιμη για την ιστορική επιστήμη.
Επιπλέον, υπάρχει μια σειρά από πρόσθετους παράγοντες.
Για παράδειγμα, ο αναγκαστικός εξισλαμισμός των Αρμενίων.
Πιθανώς, αυτό είναι από 100 έως 200 χιλιάδες άτομα. Ο εξισλαμισμός των Αρμενίων ήταν μια τοπική πρωτοβουλία μεμονωμένων μουλάδων και δεν περιγράφηκε στα στατιστικά στοιχεία. Αλλά κατά τη διάρκεια αυτής της διαδικασίας, μερικοί από εκείνους τους Αρμένιους που αρνήθηκαν να δεχτούν το Ισλάμ σκοτώθηκαν. Πώς μπορούμε να τα αναφέρουμε ονομαστικά; Δεν υπάρχουν έγγραφα.
Τα «ατυχήματα» της Άγκυρας και η λανθασμένη εκτίμηση της επανεξέτασης από τους Αρμένιους
Η τουρκική πλευρά αρνείται το ίδιο το γεγονός της στοχευμένης εξόντωσης ανθρώπων με βάση την εθνικότητα. Από την πλευρά της Άγκυρας, υπήρξαν «ατυχήματα», αφού οι δολοφονίες Αρμενίων και άλλων Χριστιανών δεν εμφανίζονται πουθενά, εκτός από μεμονωμένα γεγονότα όπως η εξόντωση της διανόησης της Κωνσταντινούπολης και η σφαγή των ιερέων.
Το θέμα, από την σκοπιά της Τουρκίας, ήταν το εξής:
Αρμένιοι και άλλοι Χριστιανοί (κυρίως Έλληνες, που επίσης καταστράφηκαν σε εκατομμύρια – αυτό που ονομάζεται «μικρασιατική καταστροφή»), που ζούσαν στις περιοχές της πρώτης γραμμής, έδρασαν στο πλευρά του στρατιωτικού εχθρού – κυρίως της Ρωσίας. Ως εκ τούτου, υπόκεινταν σε επανεγκατάσταση στο εσωτερικό, κυρίως στη Συρία, στην έρημο ανατολικά του Χαλεπίου, στην περιοχή του σύγχρονου Deir ez-Zor.
Τα θύματα προκλήθηκαν από τις δύσκολες συνθήκες του περπατήματος στην έρημο. Οι ίδιοι πέθαναν γιατί δεν πήραν αρκετό φαγητό και νερό μαζί τους.
Σε γενικές γραμμές, δεν υπάρχουν αυστηρά τεκμηριωμένα στοιχεία για τον αριθμό του 1,5 εκατομμυρίου που σκοτώθηκαν κατά τη διάρκεια της γενοκτονίας των Αρμενίων.
Αυτό ακριβώς κάνει η τουρκική πλευρά, υποστηρίζοντας ότι δεν υπήρξε γενοκτονία, ο αριθμός των θυμάτων είναι υπερεκτιμημένος και όποιος πέθανε είναι δικό του λάθος και από φυσικά αίτια.
Πυροβολήθηκαν μεμονωμένοι Ρώσοι και Έλληνες κατάσκοποι, καθώς και ιερείς προβοκάτορες που υποκινούσαν τους υπηκόους του Σουλτάνου και του Χαλίφη εναντίον της νόμιμης κυβέρνησης.
Η πρόταση του Ανδράνικ Κοτσαριάν λειτουργεί ακριβώς για αυτή τη θέση, ακόμα κι αν δεν το ήθελε.
Εάν η πρόταση του Κοτσαριάν πραγματοποιηθεί, τότε δεν θα είναι δυνατό να τεκμηριωθούν – να βρεθούν δεδομένα για κάθε άτομο – όχι μόνο για τα 1,5 εκατομμύρια θύματα της γενοκτονίας των Αρμενίων, αλλά ακόμη και για ένα μικρό μέρος τους. Ένα τέτοιο μέτριο επίπεδο τεκμηριωμένων αποδεικτικών στοιχείων, με τη σειρά του, σίγουρα θα λειτουργήσει για να επιβεβαιώσει την τουρκική εκδοχή των «ατυχημάτων».
Σφοδρή η κριτική στην αρμενική κοινωνία
Εξαιτίας αυτού, η πρόταση του Kocharyan δέχτηκε αμέσως σφοδρή κριτική στην Αρμενία. Τα πιο ογκώδη αντεπιχειρήματα εξέφρασε ο πρώην Διαμεσολαβητής της Αρμενίας Άρμαν Τατογιάν.
«Αυτό είναι ένα απολύτως απαράδεκτο βήμα, που στρέφεται ανοιχτά κατά της αρμενικής ταυτότητας, του κράτους της Αρμενίας», είπε ο ακτιβιστής των ανθρωπίνων δικαιωμάτων τονίζοντας ότι οι τουρκικές αρχές πάντα ήθελαν να αμφισβητήσουν τον αριθμό των θυμάτων της γενοκτονίας των Αρμενίων, προωθώντας έτσι την πολιτική άρνησής τους.
Ο Τατογιάν υπενθύμισε ότι οι μελετητές της γενοκτονίας, καθώς και τα κράτη που αναγνώρισαν τη γενοκτονία των Αρμενίων, δεν αμφισβήτησαν ποτέ τον αριθμό των θυμάτων.
«Επιπλέον, ο αριθμός των θυμάτων δεν έχει καμία σχέση με το έγκλημα της γενοκτονίας. Και αυτό είναι ένα έγκλημα που στοχεύει στην καταστροφή μιας ομάδας ανθρώπων, το οποίο βασίζεται στο μίσος για φυλετικούς, εθνοτικούς, εθνικούς ή θρησκευτικούς λόγους, και όχι μόνο στη δολοφονία ορισμένου αριθμού ανθρώπων», έγραψε ο πρώην διαμεσολαβητής.
Ο πρωθυπουργός σταμάτησε να λέει τη λέξη «Γενοκτονία»…
Πολλοί άνθρωποι παρατήρησαν επίσης ότι ο πρωθυπουργός Νικόλ Πασινιάν σταμάτησε να χρησιμοποιεί τη λέξη «γενοκτονία» στις ομιλίες του. Άρχισε να χρησιμοποιεί τον τύπο «Mets Yeghern», ο οποίος είναι σταθερός στην αρμενική γλώσσα, μεταφρασμένος χονδρικά ως «μεγάλη θηριωδία», «σφαγή».
Και αυτό δεν είναι θέμα γλωσσολογίας.
Ο όρος «γενοκτονία» είναι μια διεθνώς αναγνωρισμένη και νομικά σημαντική έννοια. Σε γενικές γραμμές, όταν λέμε «γενοκτονία» υποδηλώνετε ένα νομικά αξιόποινο έγκλημα. Και αν πούμε “Metz Yeghern” – αυτή είναι μια αξιακή κρίση, στην οποία δεν συνεπάγονται νομικές συνέπειες.
Ο ίδιος Άρμαν Τατογιάν πιστεύει ότι μια τέτοια προσέγγιση είναι ασέβεια στη μνήμη των θυμάτων. Κατά τη γνώμη του, οι δηλώσεις ότι οι έννοιες «Metz Yeghern» και «γενοκτονία» είναι ταυτόσημες, είναι απαράδεκτες.
Είναι απαράδεκτο να τα ταυτίζουμε τόσο από την άποψη των συμφερόντων της Αρμενίας όσο και από την άποψη της διεθνούς διαδικασίας αποτροπής των γενοκτονιών.
Έχουμε μπροστά μας ένα άλλο παράδειγμα προσπάθειας να ξαναγράψουμε την αρμενική ιστορική μνήμη για να ευχαριστήσουμε τους γείτονές μας, κυρίως τους Τούρκους.
Ο πρωθυπουργός της Αρμενίας Νικόλ Πασινιάν και η συνοδεία του επιτίθενται στη λεγόμενη ιστορική Αρμενία εδώ και αρκετούς μήνες, την οποία έρχονται σε αντίθεση με τη «σύγχρονη» ή την «πραγματική» Αρμενία.
Απάρνηση των συμβόλων της Αρμενίας
Σε ανοιχτό κείμενο μιλάμε για την αναθεώρηση των κρατικών συμβόλων της χώρας (σημαία, εθνόσημο, στερέωση στο όρος Αραράτ), το Σύνταγμα και τη Διακήρυξη της Ανεξαρτησίας, όπου αναφέρεται επίσης η απώλεια εδάφους και η γενοκτονία των Αρμενίων, και ταυτόχρονα το Ναγκόρνο Καραμπάχ ως αναπόσπαστο τμήμα της ιστορικής Αρμενίας.
Σύμφωνα με αυτή τη λογική, εάν ανακατασκευαστεί η εθνική ταυτότητα των Αρμενίων, αποκλείοντας από αυτήν ιστορικές αναμνήσεις, τραύματα και ρεβανσισμός, τότε οι εχθρικοί γείτονες δεν θα θεωρούν πλέον τους Αρμένιους απειλή. Και όλη αυτή η κίνηση ξεκινά με τη ‘διόρθωση’ των εθνικών μύθων και συμβόλων.
Τώρα ήρθε η σειρά στο πιο ιερό πράγμα για τους Αρμένιους – τη μνήμη της γενοκτονίας που διέπραξε η Οθωμανική Αυτοκρατορία.
Είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς ότι κάποιος στο Ισραήλ θα αναλάβει την ευθύνη για την αναθεώρηση οποιωνδήποτε καθιερωμένων δεδομένων σχετικά με το Ολοκαύτωμα.
Ενώ στην Αρμενία, στο πλαίσιο της γενικότερης τάσης για αναθεώρηση ή και κατάργηση της ιστορικής μνήμης, κάτι ανάλογο είναι πλέον εφικτό.
Από έξω, συμπεριλαμβανομένης της ρωσικής πλευράς, αυτό που συμβαίνει μοιάζει με την ιστορική και πολιτιστική αυτοκτονία της Αρμενίας και των Αρμενίων. Αναπόφευκτα οδηγεί στην αυτοκτονία και την πολιτικοποίηση των γεγονότων…
—
Επιτρέπεται η αναδημοσίευση μόνον με αναφορά της ενεργής
ηλεκτρονικής διεύθυνσης του ιστολογίου παραγωγής.