Ένα υποθαλάσσιο καλώδιο μήκους άνω των 1.000 χιλιομέτρων στη Μεσόγειο προορίζεται να συνδέσει τα δίκτυα ηλεκτρικής ενέργειας του Ισραήλ, της Κύπρου και της Ελλάδας. Ωστόσο, το έργο «Great Sea Interconnector» αξίας πολλών δισεκατομμυρίων ευρώ θα μπορούσε να βρίσκεται στα πρόθυρα της κατάρρευσης.
Νεκρό – αλλά όχι ακόμη θαμμένο;
Αυτό το ερώτημα τίθεται αυτή τη στιγμή σχετικά με το έργο του καλωδίου ηλεκτρικής ενέργειας Great Sea Interconnector (GSI), αξίας πολλών δισεκατομμυρίων ευρώ, το οποίο έχει ως στόχο να συνδέσει την Ελλάδα με την Κύπρο και το Ισραήλ.
Στόχος του είναι να συνδέσει την Κυπριακή Δημοκρατία με το ευρωπαϊκό δίκτυο ηλεκτρικής ενέργειας και να προωθήσει την ενεργειακή ασφάλεια των δύο μελών της ΕΕ. Παρόλο που το έργο ξεκίνησε τον Οκτώβριο του 2022 και έχει προγραμματιστεί να ολοκληρωθεί έως το τέλος του 2023, προς το παρόν είναι αβέβαιο εάν θα υλοποιηθεί ποτέ.
Ο Κύπριος Πρόεδρος Νίκος Χριστοδουλίδης (κέντρο), ο Έλληνας πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης (δεξιά) και ο πρωθυπουργός του Ισραήλ Μπέντζαμιν Νετανιάχου (αριστερά) στη Λευκωσία στις 4 Σεπτεμβρίου 2023
Το GSI είναι ακριβό, τεχνικά πολύπλοκο και αντιμετωπίζει τεράστιες γεωπολιτικές προκλήσεις.
Τώρα, οι υποψίες για διαφθορά αποτελούν επίσης έναν παράγοντα
Όλα ακούγονταν τόσο ελπιδοφόρα όταν εκπρόσωποι της Ελλάδας, της Κύπρου και του Ισραήλ έδωσαν το πράσινο φως σε μια τελετή τον Οκτώβριο του 2022: Ένα καλώδιο ηλεκτρικής ενέργειας μήκους 1.208 χιλιομέτρων στον πυθμένα της Μεσογείου Θάλασσας σε βάθος άνω των δύο χιλιομέτρων πρόκειται να συνδέσει το Ισραήλ με την Κύπρο και την Ελλάδα.
Θα ήταν μια από τις βαθύτερες και μεγαλύτερες υποθαλάσσιες συνδέσεις στον κόσμο. Θα συνέδεε την Κύπρο με το ευρωπαϊκό δίκτυο ηλεκτρικής ενέργειας για πρώτη φορά και την ΕΕ με τις ενεργειακές αγορές της Ασίας. Το κόστος εκτιμήθηκε σε δύο δισεκατομμύρια ευρώ, εκ των οποίων η ΕΕ θα συνεισφέρει περισσότερα από 650 εκατομμύρια.
Εντάσεις και ασαφή θαλάσσια σύνορα
Αλλά μια ματιά στον χάρτη είναι αρκετή για να καταλάβει κανείς πόσο εκρηκτική είναι η κατάσταση στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου.
Η Συρία και η Λιβύη είναι ασταθείς χώρες. Το Ισραήλ διεξάγει πόλεμο στην σχεδόν ολοσχερώς κατεστραμμένη πλέον Λωρίδα της Γάζας και επανειλημμένα στον Λίβανο και τη Συρία.
Η Τουρκία είναι επί του παρόντος εχθρική προς το Ισραήλ, αλλά προσπαθεί να βελτιώσει τις σχέσεις της με την Αίγυπτο.
Τα δύο μέλη του ΝΑΤΟ, η Ελλάδα και η Τουρκία, βρίσκονται επίσης επί του παρόντος σε κρίση.
Η Κύπρος είναι διαιρεμένη και το βόρειο τμήμα του νησιού βρίσκεται υπό κατοχή από τον τουρκικό Στρατό. Επομένως, είναι δύσκολο να επιτευχθεί η απαραίτητη συναίνεση για την υλοποίηση μεγάλων διεθνών έργων στην Ανατολική Μεσόγειο.
Επιπλέον, δεν υπάρχουν σαφή θαλάσσια σύνορα ή σαφώς καθορισμένες οικονομικές θαλάσσιες ζώνες παντού σε αυτήν την περιοχή.
Η Ελλάδα δεν έχει συμφωνία οριοθέτησης θαλάσσιων περιοχών με την Τουρκία ή τη Λιβύη. Η Κύπρος επίσης δεν έχει συμφωνία με την Τουρκία και δεν αναγνωρίζεται καν ως κράτος από την Άγκυρα.
Η Τουρκία υπέγραψε συμφωνία με τη Λιβύη το 2019, αλλά αγνοεί την ύπαρξη της Κρήτης και των Δωδεκανήσων.
Σύμφωνα με την Ελλάδα, αυτή η συμφωνία είναι «παράνομη» και δεν αναγνωρίζεται από την ΕΕ.
Η Αίγυπτος έχει μερική συμφωνία με την Ελλάδα από το 2020, αλλά αυτή η συμφωνία, με τη σειρά της, ανατρέπει το πεδίο εφαρμογής της τουρκο-λιβυκής συμφωνίας.
Η Τουρκία θέλει να έχει λόγο
Μέσα σε αυτό το χάος, πρέπει να πραγματοποιηθούν οι μετρήσεις σε βάθος για το έργο GSI, ώστε να μπορέσει τελικά να τοποθετηθεί το καλώδιο ηλεκτρικής ενέργειας. Αρχικά θα συνδέσει την Κρήτη και την Κύπρο. Το νησί της Κρήτης συνδέθηκε με το ελληνικό δίκτυο ηλεκτροδότησης με καλώδιο τον Μάιο του τρέχοντος έτους. Η σύνδεση με το Ισραήλ θα ακολουθήσει αργότερα.
Το καλοκαίρι του 2024, η Τουρκία εμπόδισε τις μετρήσεις στα ανοικτά των ακτών της Κάσου στέλνοντας πολεμικά πλοία.
Υποστήριξε ότι θα έπρεπε να είχε ζητηθεί η γνώμη της. Η Ελλάδα απορρίπτει αυτό, υποστηρίζοντας ότι, σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο, η έγκριση της Τουρκίας δεν απαιτείται για την υλοποίηση του έργου του καλωδίου ηλεκτρικής ενέργειας.
Η ιδέα δεν είναι να σκάψουν στον βυθό, αλλά απλώς να τοποθετήσουν ένα καλώδιο. Η Άγκυρα, ωστόσο, επιμένει ότι τίποτα δεν μπορεί να γίνει στη γειτονιά της χωρίς τη συγκατάθεσή της.
Μέχρι στιγμής, αυτό έχει στεφθεί με επιτυχία, καθώς οι έρευνες για την τοποθέτηση του καλωδίου δεν έχουν σημειώσει καμία πρόοδο από το καλοκαίρι του 2024.
Η Κύπρος έχει αντιρρήσεις
Ωστόσο, οι σημαντικές καθυστερήσεις στην υλοποίηση του έργου GSI δεν οφείλονται αποκλειστικά στη δυσαρέσκεια της Άγκυρας.
Η κυβέρνηση στη Λευκωσία εξέφρασε επίσης ξαφνικά ανησυχίες. Η Κύπρος θεωρεί πλέον το έργο πολύ ακριβό και ασύμφορο.
Ο Κύπριος υπουργός Οικονομικών Μάκης Κεραυνός δήλωσε σε συνέντευξή του στην εφημερίδα Καθημερινή Κύπρου στις 2 Σεπτεμβρίου 2025:
«Έχω δύο μελέτες από ανεξάρτητους και αξιόπιστους οργανισμούς που καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι αυτό το έργο δεν είναι βιώσιμο υπό τις δεδομένες συνθήκες». Αμφισβήτησε την κυπριακή χρηματοδότηση.
Τα σχόλιά του χτύπησαν την ελληνική πρωτεύουσα Αθήνα σαν κεραυνός εν αιθρία.
Ο Έλληνας υπουργός Εξωτερικών, Γιώργος Γεραπετρίτης, ο οποίος επανειλημμένα τονίζει ότι «το έργο θα υλοποιηθεί», αρχικά προσπάθησε να αγνοήσει την κυπριακή «βόμβα», όπως την αποκάλεσε ο Τύπος.
Στη συνέχεια όμως πέρασε στην επίθεση, κατηγορώντας τη Λευκωσία για απροσδιόριστα οικονομικά συμφέροντα.
Η κυπριακή κυβέρνηση, υποστήριξε, δεν ήθελε την ενεργειακή σύνδεση μεταξύ Κύπρου και Ελλάδας προκειμένου να διατηρήσει την κυρίαρχη θέση της στην κυπριακή αγορά ενέργειας.
Ο Μητσοτάκης επιμένει στο έργο
Ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης δήλωσε στην ετήσια συνέντευξη Τύπου που παραχώρησε στη Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης (ΔΕΘ) ότι απαιτείται συγκεκριμένη δέσμευση από την Κύπρο για την προώθηση του έργου.
Ο Μητσοτάκης χαρακτήρισε το GSI ως ένα πολύ σημαντικό ενεργειακό έργο που θα ωφελήσει πρωτίστως την Κύπρο, η οποία παραμένει ενεργειακά απομονωμένη.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει αναγνωρίσει τη στρατηγική σημασία του έργου και έχει εγκρίνει γενναιόδωρη οικονομική βοήθεια άνω των 650 εκατομμυρίων ευρώ για να διασφαλίσει την ένταξη της Κύπρου στο ευρωπαϊκό ενεργειακό σύστημα.
Ομιλία του Έλληνα Πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη για την οικονομική πολιτική στη Θεσσαλονίκη στις 9 Σεπτεμβρίου 2025
Δεν υπήρξε συγκεκριμένη απάντηση από τη Λευκωσία. Ο Πρόεδρος της Κύπρου, Νίκος Χριστοδουλίδης, δήλωσε ότι συμφωνεί με τον Μητσοτάκη για την αναγκαιότητα υλοποίησης αυτού του έργου, το οποίο είναι και προς το ευρωπαϊκό συμφέρον.
Ωστόσο, ο Χριστοδουλίδης δεν έδωσε σαφή δέσμευση ότι η Κύπρος θα καταβάλλει τα απαιτούμενα 25 εκατομμύρια ευρώ ετησίως στον ΑΔΜΗΕ, την εταιρεία στην οποία ανατέθηκε η υλοποίηση του έργου.
Το έργο έχει ποινικά αδικήματα; Έρευνα της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας
Η υλοποίηση του έργου βρίσκεται επομένως σε εκκρεμότητα: λόγω απειλών από την Άγκυρα, αντιρρήσεων από τη Λευκωσία, αλλά και ερευνών από την Ευρωπαϊκή Εισαγγελία.
Όπως ανακοίνωσε ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης στις 3 Σεπτεμβρίου 2025, η Ευρωπαία Γενική Εισαγγελέας Λάουρα Κοντρούτα Κιοβέσι κίνησε διαδικασία για τη διερεύνηση πιθανών ποινικών αδικημάτων που σχετίζονται με το έργο GSI.
Deutsche Welle
—
ΒΑΛΚΑΝΙΚΟ ΠΕΡΙΣΚΟΠΙΟ – Echedoros.blog
